Uykuya etkileri üzerinde tartışılan mavi ışığın sağlık için gerekli olduğunu ancak geceleri mavi ışığa maruz kalındığı durumda vücut saatinin bozulduğunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Nöroloji uzmanı, özellikle gelişme çağındaki çocukların gece mavi ışığa maruz kalmamaları gerektiğini söyledi.

Son günlerde üzerinde çok fazla konuşulan mavi ışığın zararlı bir ışık gibi algılandığını söyleyen uzmanımız bu noktada asıl önemli olan noktanın maruziyet süresi ve zamanı olduğunu söyledi. Mavi ışığın güneşten gelen ve gündüz gördüğümüz kısmının bizim sağlıklı yaşamamız ve sağlıklı uyumamız için çok gerekli olduğunu belirten Nöroloji uzmanımız,  “Sorun mavi ışığın mavi olmasında değil, mavi ışığa gece maruz kalmamızda. Gece ışığa maruz kalmamamız gerekiyor normalde veya maruz kaldığımız ışığın daha yumuşak, sarı tonlarda olması gerekiyor ancak yine de bunun süresinin çok uzun olmaması gerekli. Mavi ışığa gece maruz kaldığımızda vücut saatimiz ve uyku dengemiz bozuluyor. Melatonin hormonunda karışıklıklar ortaya çıkarak, sentezlenmemeye başlıyor. Bu durum da uykumuzun hem kalitesini hem süresini hem de derinliğini etkiliyor.” Dedi. 

Kalitesiz ve Yetersiz Uyku Tüm Sistemleri Etkiliyor

Uyku düzensizliğinin birçok sağlık sorununa da neden olabileceğine dikkat çeken uzmanımız, sözlerine şöyle devam etti:  “Vücudumuzun tüm sistemleri uykuda düzenleniyor. Dolayısıyla yeteri kadar uyunmadığında sistemler arasında uyumsuzluk çıkıyor. Bu durum da hormonel problemlerden, tansiyona, şekere, mide bağırsak hastalıklarından, eklem, kas, damar rahatsızlıklarına kadar birçok sorunu tetikleyebiliyor. Bu nedenle kaliteli ve yeterli uyku çok önemli" dedi.

Çocuklarda Kalıcı Bellek Bozukluklarına Neden Olabiliyor

Özellikle gelişme çağında olan çocuklarda bellek güçlendirmenin ve hafıza oluşturmanın eğitim, öğretim için önemine işaret eden Doç. Dr. Örmeci, gece mavi ışığa maruz kalan çocuklarda da uyku sorunları ve beraberinde hafızayla ilgili problemlerin yaşanabileceğini anlattı.

“Çok net bildiğimiz bir gerçek var ki, bellek güçlendirme ve hafıza uykuda gerçekleşir. Yani çocuğun bütün gün öğrendiği bilgiler ancak uyku sırasında beyinde kalıcı olarak protein sentezleri haline getirip, yerleştirilir. Gece mavi ışığa maruz kalındığı zaman, yetişkinler gibi çocuklarında uykuları bozulacaktır. Güzel uyuyamayan hiç bir çocuk istediği kadar yoğun çalışsın, gündüz aldığı bilgileri beynine kalıcı olarak yerleştiremeyecektir. Uzun vadede mavi ışığa maruz kalarak büyüyen bir çocukla, mavi ışığa maruz kalmadan büyümüş bir çocuk arasındaki en büyük fark bellekte ortaya çıkar. Mavi ışığa maruz kalmış çocuklarda bellek oldukça zayıf olur."

Uyku bozukluğunun getirdiği bellek bozukluklarının kalıcı olduğunun altını çizen uzmanımız sözlerine şöyle devam etti: “Özellikle ilk ve orta öğretimde öğrenilen bilginin kalıcı olması hedeflenir.  O nedenle her yıl bir önceki yılın tekrarıyla başlar. Edindiğimiz temel bilgiler beynimize kalıcı olarak yerleşmesi gerekir. Ancak uyku düzenli ve yeterli olmadığında bu kalıcılığın olmasına imkan yok. Dolayısıyla bu çocukların herhangi bir şeyi öğrenmeleri, meslek edinmeleri güçleştiği gibi stresle baş etmeleri zorlaşır. Çünkü altyapınız yoksa güveniniz yoktur, güveniniz yoksa herhangi bir stres karşısında zorlanır ve anksiyeteye girilir.”

Maruziyet Süresi Önemli

Mavi ışığa kısa süreli maruz kalmanın uykuyu hemen bozmayacağını belirten uzmanımız, “Beyin plastisite dediğimiz bir özelliğe sahiptir, belli bir yere kadar kendini adapte eder ama bunun bir sınırı var, adaptasyon sınırı. Tam kesin sonuçlar olmamakla birlikte direkt ve kesintisiz maruziyet için 20 – 25 dakika diyebiliriz. Bu sürenin sonunda hem bedenen hem de göz açısından mutlaka dinlenilmeli. Mavi ışığın etkisinden çıkmak için de en azından 2 – 3 dakika mavi ışıktan uzak, daha yumuşak sarı ışıklara bakmak veya geçici olarak gözü kapatıp dinlendirmek yeterli olabilir. Bu döngüyü de en fazla üç defa tekrarlanmalı. Ondan sonra araya en az bir saat kadar bir aralık vermemiz hatta mümkünse bırakmamız lazım. Çünkü gece ne kadar mavi ışık alırsanız uykunuz o kadar bozulacak ve bu ne uyku ilacıyla ne de başka bir şeyle düzeltilebilecek bir durum değil" dedi.

Önlem İçin Ne Yapılmalı?

Nöroloji uzmanımız, cep telefonu ve tablet kullanımının genel problemleri arasında boyun ve bel düzleşmesi gibi duruş bozukluklarının yanında hareketsizliğe neden olması ve çocukların sosyalleşmesine de engel olduğunu ifade ederek, “Bütün bunların üstüne mavi ışık nedeniyle uykuyu bozduğunda zaten külliyen zararlı hale geliyor. Ama çağımız gereği bazı şeyleri de kabullenmemiz gerekiyor, yasaklama şansımız pek yok, artık bundan sonraki jenerasyonun hayatı bu şekilde gidecek. Ama en azından optimize edebiliriz, düzenleyebiliriz, süreleri kısıtlayabiliriz, mavi ışığı filtreleyebiliriz. Yapabildiğimiz kadar önlem alarak, uyum içinde gitmemiz gerekiyor, yoksa tabletleri hayatımızdan çıkarmak sanırım artık günümüzde çok mümkün değil" dedi.