Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi bölümü, varis hakkında merak edilen soruların yanıtını verdi.

Varis Nedir, Nasıl Oluşur?

Kanı kalbe geri taşıyan damarlar toplardamar olarak adlandırılır. Bu damarlar kan akışının kalbe doğru tek yönlü olmasını sağlayan kapakçıklar içerirler. Ancak bu kapaklar, kalıtımsal ve edinsel bazı faktörler sonucu tahrip olurlarsa, kalbe dönen kan yerçekimi etkisiyle geri kaçar (reflü) ve bacak toplardamarlarında birikir. Yıllar içinde reflünün oluşturduğu basınç artışı nedeniyle bacakta diz altındaki toplardamarlar şişer, genişler, kıvrımlı bir hal alır ve varisleri oluşturur. Dolayısıyla, varisin asıl nedeni toplardamarlardaki kapak yetmezliği, sonucu ise varislerin kendisidir.

Toplumda Görülme Sıklığı Nedir?

Varis, toplumda yaşı 20 ila 70 arasındaki insanlarımızın nerdeyse yüzde 50’sinde bulunmaktadır. Yaşı 70’in üzerindeki hastaların yüzde 70 ila 80’inde varis görülme oranı mevcuttur. Yani yaş ilerledikçe varis görülme riski daha da artıyor. Özellikle kadınların büyük bir bölümünde varis bulunmaktadır.

Kadınlarda Neden Daha Sık Görülüyor?

Kadınlarda sık görülme nedeni hormonların etkisi ve gebeliktir. Gebelikte kadınlarda meydana gelen hormonal değişiklikler, artan sıvı miktarı ve gebelik sırasındaki bebeğin karın içine yaptığı baskı, toplardamarlarda basıncı artırarak varis oluşumuna neden olmaktadır. Hormonlar, toplardamarların bağ dokusunu gevşeterek etkili olurlar. Bunun yanı sıra doğum kontrol hapları da kadınların toplardamarlarında pıhtı oluşumuna neden olabilmektedir.

Kesin Varis Tanısı Nasıl Koyulur?

Varis hastalığında kan kaçağı (reflü) sonucu oluşan varislerin çoğu çıplak gözle görülebilir; bunlar buzdağının görünen kısmını oluştururlar. Ancak kapak yetmezliği sonucu varise neden olan damar ya da damarlar, yani olayın esas nedeni çıplak gözle görülemez ya da elle yapılan muayene ile anlaşılamaz. Buzdağının görünmeyen kısmını oluşturan bu damarlar ancak “Renkli Doppler Ultrasonografi” denen özel bir ultrason cihazıyla görülebilir. Bu işlem ağrısız ve girişimsel olmayan ortalama 30 dakika süren bir işlemdir.

Bu cihazla ayrıca cildin alt kısımlarında yer alan ve çıplak gözle görülemeyen varisler ile bacağın atardamar ve derin toplardamar sistemi de görüntülenebilir. Bu nedenle her varis hastası mutlaka önce renkli Doppler Ultrasonografi ile incelenmeli, hastalıklı damarların bir “haritası” çıkarılmalı ve tedavi bu haritaya göre yapılmalıdır. Renkli Doppler Ultrasonografi mutlaka deneyimli bir hekim (tercihan radyolog) tarafından ve ayakta iken yapılmalıdır, çünkü varis hastalığında yanlış ya da yetersiz tedavilerin en önemli nedeni renkli Doppler Ultrasonografi tetkikinin yanlış yapılması ya da yorumlanmasıdır.

Kaç Tür Varis Vardır?

Toplardamar yetmezliği bacaklarımızda büyüklükleri ve cilde yakınlıklarına göre 3 tür varis oluşturur.
 

Varicose-veins Büyük Varisler (variköz venler):

Ciltten bariz çıkıntı yapan, çapları 4-15 mm arasında değişen varislerdir. Olayın nedeni genellikle büyük bir ana yüzeyel toplardamarlardaki kapak yetmezliğidir.

Orta Boy Varisler (retiküler venler):

Ciltten hafif çıkıntı yapan, yeşil renkli, çapları 2-4 mm arasında değişen varislerdir. Genellikle daha küçük bir yüzeyel toplardamardaki kapak yetmezliği sonucu oluşurlar.

Kılcal Varisler (spider venler):
 

Varis Belirtileri Nelerdir?

Ciltten çıkıntı yapmayan, çapları 1-2 mm den küçük olan kırmızı-mor renkli varislerdir. Çok sayıdaki bu varisler genellikle küçük çaplı bir ya da birkaç yüzeyel toplardamardaki kapak yetmezliği sonucu oluşurlar.

• Bacak damarlarında belirginleşme,
• Damarların ciltten kabarıklaşmayla birlikte kıvrımlı hal almaları,
• Ağrı,
• Kaşıntı,
• Özellikle geceleri artan yanmalar,
• Kramplar,
• Dolgunluk ve/veya huzursuzluk,

Bu şikayetler varislerin büyüklüğü veya sayısı ile orantılı değildir. Bayanlarda hamilelik ve menstruasyon sırasında varislerle ilgili şikayetler artar.